Wystawa "Mieleccy Katyńczycy. Zbrodnia i pamięć"

Promocja książki "Nierozstrzelana pamięć. Mielecki Słownik Katyński"
09-04-2015

Z okazji obchodów 75. rocznicy zbrodni katyńskiej w „Jadernówce” otwarta została wystawa „Mieleccy Katyńczycy. Zbrodnia i pamięć”. Ekspozycji towarzyszy także książka autorstwa Jerzego Skrzypczaka „Nierozstrzelana pamięć. Mielecki słownik katyński”. Na spotkanie przybyła liczna delegacja Zarządu TMZM.

9 kwietnia 2015 r. w Mieleckim Muzeum Regionalnym "Jadernówka" w Mielcu została otwarta wystawa pt. "Mieleccy Katyńczycy. Zbrodnia i pamięć". Zgromadzone na niej fotografie sięgają do najbardziej tragicznych wydarzeń w naszej historii, tym bardziej istotne, że przez lata skrywanych i zakazanych... Ponad 20 tysięcy polskich oficerów zamordowano w sposób bestialski i zaplanowany, a ich szczątki spoczywają na czterech cmentarzach: w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni. To te miejsca pochówku, które udało się do tej pory z całą pewnością ustalić, zapewne są i inne... Wśród tych ofiar jest także 87 osób związanych w różny sposób z Mielcem i ziemią mielecką - Im poświęcona jest książka autorstwa dr Jerzego Skrzypczaka pt. "Nierozstrzelana pamięć. Mielecki Słownik Katyński". Choć tytuł wystawy zdaje się sugerować, że dotyczyć ona będzie mielczan, to jednak autorzy wystawy zdecydowali, że ekspozycja obejmie szerszy kontekst. Na wystawie zostały zaprezentowane zdjęcia ze współpracy sowiecko-niemieckiej we wrześniu 1939 roku, dramatyczne zdjęcia z niemieckiej ekshumacji w lesie katyńskim w 1943 roku i prace międzynarodowej komisji tamże, fotografie cmentarzy w miejscach kaźni i oczywiście listę mieleckich katyńczyków.

Otwarciu wystawy towarzyszyła też promocja książki Jerzego Skrzypczaka „Nierozstrzelana pamięć. Mielecki słownik katyński”. - Zbrodnia katyńska poraża swoją bezwzględnością, swoim cynizmem, wielkim wyrachowaniem. Z rozkazu Stalina wymordowano wówczas elitę II Rzeczypospolitej. Wśród tych nich byli także mielczanie – mówił Jerzy Skrzypczak. – Są książki ciekawe i te mniej ciekawe, potrzebne i te, bez których można by się śmiało obejść i ich braku nikt by nie zauważył. Ale są książki takie, które powstać musiały, bez których nasza pamięć, nasza historia regionalna, historia naszej małej ojczyzny byłaby po prostu niekompletna i taką książkę macie państwo przed sobą.

Na blisko 400 stronach znajduje się 87 biogramów mieleckich Katyńczyków. Na pewno nie są to wszyscy. Wśród pomordowanych mielczan 50 to oficerowie WP, a 34 to funkcjonariusze policji, 2 ze służby więziennej i 1 z Żandarmerii Wojskowej. 26 oficerów przebywało w obozie specjalnym NKWD w Kozielsku, 21 w Starobielsku, a 3 znalazło się na ukraińskiej liście katyńskiej. 21 było oficerami zawodowymi, zaś 29 oficerami rezerwy.
- To książka, którą po prostu trzeba przeczytać. To książka, która wypełnia lukę w naszej zbiorowej, mieleckiej pamięci katyńskiej i spina jakby klamrą ten dwudziestopięcioletni okres mieleckiego upamiętniania Katynia – mówił Jerzy Skrzypczak.
- Pisanie tego słownika zajęło prawie dwa lata. Zbieranie materiałów znacznie dłużej bo jest to książka zadedykowana właśnie mieleckiej rodzinie katyńskiej, spadkobiercom tragedii.

Mielecki słownik katyński jest, jak dotąd, najobszerniejszą publikacją w tym zakresie, zarówno pod względem ilości, jak i kompletności zawartych w nim biogramów, które zostały napisane po wieloletnich i nieraz naprawdę mozolnych kwerendach w archiwach wojskowych, państwowych, kościelnych i instytucjonalnych, a także, o ile to tylko było możliwe, na podstawie dokumentów, informacji i wspomnień otrzymanych od rodzin mieleckich Katyńczyków, mieszkających dziś na terenie całego kraju. Wykorzystano dostępną literaturę przedmiotu, a także pamiętniki (opublikowane i rękopiśmienne) oraz prasę i fotografie. Każdy biogram opatrzony został notą bibliograficzną, co pozwala na weryfikację zamieszczonych w nim informacji. Bardzo istotne są także fotografie.

Przy wypełnionej do ostatniego stojącego miejsca w Sali wystawienniczej Jadernówki, na spotkanie przybyli m.in. Władysław Ortyl, marszałek Województwa Podkarpackiego, Zbigniew Tymuła, starosta powiatu mieleckiego, Jan Myśliwiec, wiceprezydent Mielca.

Przybyło także wielu przedstawicieli samorządów, z gmin powiatu mieleckiego, instytucji społecznych, kulturalnych, środowisk kombatanckich, patriotycznych, artystycznych oraz historyków, w tym także szczególnie zajmujących się tematyką katyńską, m.in. autorów różnorodnych publikacji na ten temat. Jednak najliczniejszą i najbardziej honorową grupę stanowili członkowie „mieleckiej rodziny katyńskiej”, w tym także żyjące jeszcze dzieci zamordowanych oficerów, ich wnukowie oraz dalsi krewni. Do mieleckiego muzeum przybyli m.in. przedstawiciele poległych oficerów: Dobrostański, Fusek, Hammer, Jung, Kania, Kowalski, Krawczyk, Krempa B., Kutrzuba, Lonczak, Lubaska, Mazur, Michno, Papież, Pawlak, Ryczaj, Seweryn, Schab, Sokół, Sowa, Tomecki, Wanatowicz, Wiącek, Walewicz, Weryński.

Wystawa, którą można zobaczyć w „Jadernówce” do 2 maja 2015 roku to nie tylko historia mieleckich Katyńczyków. Jej tematyka obejmuje znacznie szerszy obszar. Zaprezentowane zostały na niej również zdjęcia ze współpracy sowiecko-niemieckiej we wrześniu 1939 roku, dramatyczne zdjęcia z niemieckiej ekshumacji w lesie katyńskim w 1943 roku i prace międzynarodowej komisji tamże, fotografie cmentarzy w miejscach kaźni i oczywiście listę mieleckich Katyńczyków.

wichz

fot. J. Kipa, Wł. Gąsiewski

fot. Roman Trojnacki