W 1998 roku Stowarzyszenie Promocji Polskiego Lotnictwa zapoczątkowało
społeczną dyskusję na temat lotniczego wizerunku miasta. W tym roku,
utworzono z fragmentu WSK Mielec zakład lotniczy o nazwie Polskie Zakłady
Lotnicze. Wprawdzie zakład ten był planowany dla produkcji wyrobów na rynek
krajowy i zagraniczne, poza wschodnim, to jednak perspektywa jego działania
nie była świetlana.
W związku z tym organizacja społeczna PROMLOT chciała uświadomić
społeczeństwu, że o rozwoju Mielca do tej pory decydowało lotnictwo. Mówiąc
konkretniej – ludzie, którzy mieli pasję i wiązali rozwój tej dziedziny z
rozwojem społeczeństwa. W lokalnej prasie – tygodniku KORSO rozpoczęto
wymianę poglądów na ten temat. Większość chciała ustawienia jako pomnika –
samolotu. Były propozycje samolotów: An-2, TS-8 Bies, IRYDY, i TS-11 ISKRY.
Problemem było pozyskanie samolotu. Wtedy uzyskano pomoc z Wojskowych
Zakładów Remontowych nr 2 w Bydgoszczy, które bezpłatnie przekazały samolot
18.05.2000 roku.
Następnie znany miłośnik lotnictwa, ówczesny dyr. ZUA Mielec Józef Roguz,
zabezpieczył bezpłatny transport samolotu z Bydgoszczy do Mielca. Malowanie
wykonały Zakłady PZL Mielec. Dużo starań wymagało opracowanie koncepcji
cokołu i wykonanie niezbędnych obliczeń wytrzymałościowych i budowlanych.
Ogromnie duży wkład w takie prace wniósł konstruktor - plastyk Jan Drews.
Znany rzemieślnik A. Bielec – wykonał model jednej z koncepcji takiego
pomnika.
Przyśpieszenie opracowania i zatwierdzenia niezbędnych formalnych dokumentów
nastąpiło po podpisaniu 31.03.2003 r. odpowiedniego porozumienia między
prezydentem miasta J. Chodorowskim, starostą powiatu J. Smacznym i prezesem
PROMLOTU K. Szaniawskim. Wykonawcą została wybrana firma MECHANIKA D. A.
Leśniak. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło w roku 100-lecia lotnictwa,
w dniu 03.05.2003roku. Ta pierwsza ekspozycja dała doświadczenie jak
rozwiązywać problemy ekonomiczne, dokumentacyjne i formalne, związane z
takim przedsięwzięciem. Samoloty An-2 i IRYDA zostały ustawione w znacznie
krótszym czasie…
W 2009 roku w 100-lecie głównego Konstruktora ustawiono przy tym pomniku
tablicę podającą, że aż 4 samoloty, które zaprojektował ten konstruktor,
były seryjnie produkowane w Mielcu.
7.11.2013r. minęło 50 lat od oblotu pierwszej seryjnej ISKRY, wyprodukowanej w
Mielcu. O potrzebie upamiętnienia takiego faktu zadecydowano na seminarium
poświęconym temu wydarzeniu w 2013 r.
Odsłonięcie tablicy upamiętniającej 50-lecie oblotu mieleckiej Iskry było początkiem IV Spotkań Lotniczych
Pokoleń, zaplanowanych na 29 sierpnia 2014 roku w Święto
Lotnictwa Polskiego.
- Trzeba powiedzieć, że jest to samolot absolutnie kultowy nie tylko dla
Mielca, ale dla kraju. To jest pierwszy polski odrzutowiec, który został
zaprojektowany przez zespół Tadeusza Sołtyka - Kazimierz Szaniawski podczas
piątkowych uroczystości sporo mówił o historii pierwszego polskiego samolotu
odrzutowego. Prezes Stowarzyszenia Promocji Lotnictwa PROMLOT przyznał, że
tablica pamiątkowa ma podtrzymać pamięć o wielkich postaciach, które
przyczyniły się do powstania i funkcjonowania „Iskry”
- Tablicę poświęca się wszystkim, którzy przyczynili się do powstania i
sukcesów tego samolotu, wśród nich ludziom techniki, jego wykonawcom i
użytkownikom, a zwłaszcza pilotom, którzy oddali w tym programie życie:
Zbigniew Słonowski i Jerzy Rogowski. Tablica powstała z inicjatywy
Stowarzyszenia PROMLOT w Mielcu w 50.
rocznicę oblotu pierwszej mieleckiej Iskry 7 listopada 1963 roku przez
pilota Zbigniewa Słonowskiego.
Ufundowali: Klub Miłośników Lotnictwa w Mielcu i inne organizacje społeczne
zrzeszone w Forum Organizacji Pozarządowych Powiatu Mieleckiego.
Opracowanie: W. Błaszczak, K. Szaniawski, Z. Wicherski
