Gorzelnia we Frankówce wybudowana w drugiej połowie XIX wieku
02.07.2018

W Maliniu koło Mielca w przysiółku Frankówka stoi na uboczu sporych rozmiarów komin z czerwonej cegły.
Obiekt ten ma ciekawą historie. Jest to pozostałość po gorzelni, która była własnością Tarnowskich.

W Chorzelowskim dworze urodził się w 1862 roku Szczepan Tarnowski, który po śmierci swojego starszego brata Jana, Bogdana zarządzał dworem w Chorzelowie. Po podziale majątku dwór w Chorzelowie przypadł bratankowi Szczepana Karolowi Tarnowskiemu. Wtedy to Szczepan zakupił włości w Maliniu składające się z 2000 ha lasu oraz gorzelni we Frankówce wybudowanej w drugiej połowie XIX wieku. Około 1920 roku pobudował dwór w Maliniu.

Gorzelnia, której pozostałością jest wspomniany komin funkcjonowała przez długie lata, także podczas okupacji. Po śmierci Szczepana w 1940 r. i przedwczesnej śmierci jego syna Tytusa (1898-1926, por. artylerii, Krzyż Walecznych) właścicielką dworu w Maliniu i gorzelni we Frankówce została żona Tytusa, Irena Mycielska (1901-1991). Mimo widocznego komina z drogi Mielec-Tarnobrzeg, gorzelnia podczas okupacji była na uboczu w terenie niezabudowanym do której w okresie jesiennych i wiosennych deszczy trudno było dojechać. Składała się z murowanej z cegły gorzelni, rozwalających się czworaków, stodoły i stajni. Droga do gorzelni była polna i błotnista, ale nie reperowano jej, ponieważ obawiano się Niemców, którzy mieli utrudniony dojazd. W suterenie mieszkał gorzelany o nazwisku Fred Rateński prawdopodobnie narodowości żydowskiej, który przez całą okupację przechowywał tam swoją siedmioosobową rodzinę.

Z gorzelnią wiąże się także kilka ciekawych epizodów związanych z mieleckim obwodem AK. W dniu 3 kwietnia 1942 roku oddział partyzancki AK Kazimierza Bogacza ps. „Bławat” z Tarnobrzega dokonał napadu na gorzelnię we Frankówce i Józefowie. Zrabowano w sumie dwie beczki spirytusu po 500 litrów, które miały być sprzedane a pieniądze miały być przeznaczone na cele organizacyjne AK, głównie na finansowania gazetki „Odwet”. Koordynator tej akcji „Kuwaka”,„Jasica” (Stanisław Stala) przejął ten alkohol i miał dokonać sprzedaży. Jednakże sprawa była przez niego odwlekana i ostatecznie po częściowym ubieraniu alkoholu przez partyzantów nie otrzymano tych pieniędzy o czym „Bławat” zawiadomił w marcu 1944 r. komendanta podokręgu AK płk Kazimierza Putka ps. „Zworny”. Zdaniem jednego z partyzantów „Orlicza” (NN) pieniądze ze sprzedaży przywłaszczył sobie „Kuwaka”.

W dniu 25 lipca 1944 we Frankówce powstał plan akcji „Burza” dla obwodu Mielec („Mleko”). W odprawie pod przewodnictwem komendanta obwodu AK Mielec Konstantego Łubieńskiego wzięli udział d-cy placówek oraz pierwszy zastępca hrabiego Łubieńskiego „Salis” (Zbigniew Jaroszyński, rządca we dworze w Maliniu), kwatermistrz obwodu „Mały” (Karol Borek), oficer broni „Zagończyk” (Jan Krasicki) oraz adiutant komendanta obwodu „Ołówek” (Jacek Woźniakowski), późniejszy pierwszy prezydent miasta Krakowa w III RP (Róża Thun to jego córka).

Po wojnie dwór Malinie i gorzelnia we Frankówce podzieliły los większości zespołów dworskich. Cały majątek Malinia został rozparcelowany i upaństwowiony. Jeszcze w latach 60. na terenie gorzelni funkcjonowała suszarnia skórek króliczych, którą zarządzał Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” (PZGS), ale 25 listopada 1967 roku wybuchł pożar, który zniszczył zabudowania.